Park 1963–2019 (2019)

[kolektyw Czyn Społeczny: Katarzyna Rożniak, Tytus Szabelski]



PL:
Park-Pomnik Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i Braterstwa Broni powstawał od lat 60.w obowiązkowych czynach społecznych. Miejscu, które od dawna miało być terenem łączącym rozchodzące się promieniście kliny zieleni, nadano wtedy znaczenie polityczne. Jego przestrzenna organizacja, ekspresja i budowa były negocjowane przez urbanistów, projektantów oraz artystów i artystki, biorących udział w Poznańskich Spotkaniach Rzeźbiarskich 1968–1970. Ostateczny kształt obiektu jest efektem napięć wynikających z jego podwójnego statusu: jednocześnie jest pomnikiem realizującym oficjalną politykę historyczną państwa i społecznie użytecznym parkiem, opartym o ideę egalitarności przestrzeni. Nas interesowała jednak perspektywa użytkowników i użytkowniczek Parku-Pomnika.
Przez kilka tygodni zbieraliśmy stare fotografie z rodzinnych albumów i współczesne zdjęcia publikowane na portalach społecznościowych. Pytaliśmy o jednostkowe wspomnienia związane z Parkiem-Pomnikiem. Jest to przede wszystkim opowieść o wspólnej pracy dla społecznie użytecznego celu i o użytkowaniu egalitarnej przestrzeni. Także, chociaż w mniejszym stopniu, o kontestacji jej politycznego wymiaru. Wspomnienia użytkowników i użytkowniczek Parku-Pomnika prezentujemy nie tylko w przestrzeniach Winogradzkiego bloku, gdzie mieszka wielu z jego stałych bywalców, ale też w przestrzeni Parku. W drugiej połowie XX wieku na blokowiskach popularna była zabawa w „sekrety”. Pod kawałkiem szkła umieszczało się zwykle znalezione kwiatki i inne drobiazgi, przysypywało cienką warstwą ziemi i w tajemnicy pokazywało koleżankom. W takiej formie można będzie znaleźć na Cytadeli wspomnienia o jej budowniczych i użytkowniczkach.
Staramy się przypomnieć społeczną historię parku jako pomnika i proponujemy ponowne potraktowanie całej jego przestrzeni oraz poszczególnych drzew i roślin, jako alternatywnej formy upamiętnienia. We współczesnym, komercjalizującym się, kapitalistycznym mieście może ona symbolizować takie wartości jak egalitarność i wspólnotowość. Przypominać o więziach budowanych nawet podczas obowiązkowych czynów społecznych, zwracać uwagę na wspólną historię i bliską relację mieszkańców miasta i tutejszej przyrody. Pamięć o lokalnej społeczności, jej wspólnej pracy i życiu rodzinnym jest tu zapisana w każdym drzewie i roślinie, tak jak w lokalnej społeczności przechowywana jest pamięć o tutejszych drzewach. Upamiętnianie wartości alternatywnych do tych związanych z przemocą wymaga także namysłu nad odmiennymi formami pomników, które nie opierałyby się o górujące nad otoczeniem, monumentalne, zamknięte formy wertykalne. Sądzimy, że forma parku-pomnika, pomimo swojej politycznej historii, może być wskazówką w poszukiwaniach empatycznej, horyzontalnej alternatywy.
EN: The Park-Monument of the Polish-Soviet Friendship and Brotherhood in Arms was being developed since the 1960s, mostly in compulsory social service by the citizens of the city of Poznań. The place it was established in was long intended to be a part of the city’s system of green parks, and after the war it was given a political meaning. The spatial organisation, expressive aspect and development was negotiated between urbanists, designers and artists taking part in the Poznań Sculptural Meetings (1968 to 1970). The ultimate shape of the park was an effect of tensions resulting from its double status: at the same time it was both a monument which worked for the official state propaganda, and a socially useful, egalitarian space. We were interested in the perspective of its users.
For a few weeks we were collecting  old photographs from family albums and contemporary images found on social media. We were asking about people’s memories related to the Park-Monument. It was a story of common work for a socially useful goal and of using egalitarian space. It was also, but only to some extent, a story of contesting the political dimension of the park. We present the memories of the users of the Park in the interiors of a nearby apartment block in the Winogrady housing estate, but also in the very space of the Park. We used a popular children’s game called “Secrets”, hiding a few images under glass between the park’s trees and bushes.
We try to bring back the social history of the Park as a monument and propose to treat all of the space, including trees and other plants, as an alternative form of commemoration. In contemporary, constantly commercialising, capitalist city, a space like this may symbolise such values like equality and community, recall the social bounds (even if they were developed during the compulsory social service), and turn attention to the close relation between people and the natural environment. Memories of the local community, its common work and family lives is written in every single tree, as the trees are remembered by the local people. We think that the form of a park-monument, nevermind its political history, may be a clue that will help finding a more empathic, horizontal form of commemoration.